Mabet batıya doğru uzanan meyilli arazide kurulmuştur. Bugün binanın köşelerini, topraktan bir metre yükseklikte görmek mümkündür. Bu köşe taşlarının üzerindeki düz zemin yumuşak toprakla kaplıdır halen köylüler tarafın-dan sürülüp ekin tarlası olarak kullanılmaktadır.
Giriş kısmı üç sıra (beşer metre) taraça halindedir. Giriş kısmına doğru arazide merdiven şeklinde yükselmektedir. Giriş kısmının üzerinde yer alan üçgen alınlığın yerde uzanmış halini görüntülemek mümkündür. Bu alınlığın kenarları bordürlü, iç kısımları ağaç dalı, yaprak, çelenk motifli kabartmalarla süslüdür. Düz zeminden bir metre aşağıda kirişlerle çevrili bir kapı görülmektedir. İçerisi toprak dolu olan bu kapıdan, binanın altında bir zemin katın olduğu veya 150 metre aşağısında yer alan bir hamam kalıntısına ulaşıldığı anlaşılmaktadır.
Mabet’in kitabesi Eflani/Gökgöz köyündeki bir evin avlu duvarındadır. Boyu 180cm.eni 86cm.kalınlığı 50 cm.dir. Kitabe Grekçe alfabesi ile yazılmıştır. Bu kitabe 1900 yıllarının başlarında Alman Hirchfeld, Doublet, Preusers, Dettenberk tarafından görülmüş ve yayınlanmıştır.
Tercümesi şöyledir;
” Hayırlı olsun. Atalarının taptığı tanrı Zeus Benitemas`a müdür, atadan kalma kabile reisliğini alan, mukaddes yerleri kurmuş,hususi has ve birinci memur olan ve mabedin temelini atan ve Arimios diye isimlendirilen Gaios`un oğlu Markos Aurellios Alexandros ki o kabile reisi has kurucu, besleyici, Pontus eyaletinin baş rahibi olup pek itibarlı, Amastris şehrinin en büyük memuriyetini icra etti. Bitinya ve Pontus eyaletinin baş rahibi idi. Mukaddes Antnios tafından (İmparator Caracalla) şöhret gördü. devletin bütün hürmetli memuriyetlerine itibar kazandı. Nihayet Aurellios Alekxandros 279 yılında hevesle mabedi yaptı ve teçhiz etti”.
Kitabeden anladığımıza göre binanın temelini Arimios (Gaios) atmış, 279 yılında oğlu Markos Aurellios Alexandros tarafından tamamlanmıştır.
Arimios`un ataları, gök tanrısı Zeus tarafından yöneticilikle görevlendirilmiş ve bu görev Arimios`a geçmiştir. Arimios kabile reisidir. Biritanya ve Pontus eyaletinin baş rahibidir. Roma İmparatoru Mukaddes Antnios (Caracalla İS.188-217) tarafından büyük itibar görmüş ve ticaret iskelesi olan Amastris (Amasra) şehrinin yönetimini üstlenmiştir.
Bu kaynaktan anlaşıldığına göre binanın yapımı yıllarca sürmüştür.
Bina önce tapınak (mabet) olarak yapılmış ancak, Roma İmparatorluğunun İS.313 de Hıristiyanlığı kabul etmesinden sonra kiliseye çevrilmiştir. Bu nedenle mabet denilmektedir.
Yukarıdaki bilgiler internetten derlenmiş olup arkeologlar dışında pek kimsenin ilgisini çekeceğini sanmam. Gelelim bizi ilgilendiren kısmına.;
Yol Dadaya kadar güzel Daday’dan sonra Selalmaz ‘a dönünce dar ve virajlı bir yol var. Gerçi benim gibi doğayı seviyorsanız, hele sonbaharın son günlerinde geçerseniz, seyrine doyum olmayan bir renk cümbüşü size yolun sıkıntısını unutturacaktır. Hatta yolda oluşan dalmalardan hızla geçerseniz insan bir an boşlukta sonra düşüyor gibi oluyor. Tıpkı uçakta olduğu gibi.
Yol kenarında küçük bir tenekeye yazılı Meyre tabelasını kaçırmayın. İsmi hakkında bilgi aldığım Arkeologlara göre bunun Meryem Ana’dan gelebileceğini antik bir anlamının olmadığını söylediler.
Köyün içine girmeden birkaç yol ayrımı var. Levha olmadığı için bilmeyen birkaç tur atabilir bizim gibi.
Köyden kazı alanına gitmek oldukça kolay. Ancak ben köpek seslerinden ürkünce 5 yaşındaki Mahmut (Gözlerinden Öpüyorum.) eflanim.com Tüm sevimliliğiyle bana koruma yaparak alanın yakınına kadar götürdü… Oradan ötesine Arkeolog Ablaları başına bir kaza gelmesin diye izin vermedikleri için gidemedi..!
Kazı Alanında ilk dikkatimi çeken naylon çadır oldu. Çadır içine kurulan soba ve üstündeki çay soğukta ilk yardım malzemesi gibi duruyordu. Borçları olsun bir daha ki sefere içerim. Tabi ikram eden olursa..!
Etrafa koca koca taş bloklar var. Aralarında işçiler yağmur ve soğuğa rağmen canla başla çalışıyorlar. Başlarındaki Arkeologlar en ufak bir taş, testi ya da küçücük bir malzemeyi dikkatlice ayırıp kenara koyuyor.
Kazı alanında Zor şartlar altındaki bu çalışmanın hava şartları müsaade ettiği takdirde kasım ayının sonuna kadar devam edeceğini, Bu seneki hedeflerinin tapınağın üst tonoz örtüsünü kaldırmak olduğunu belirttiler.
Tapınağın şimdiye kadar bilinen en önemli yazıtı, kazı alanının 10 km. ilerisinde Gökgöz köyünde. Bu taş zamanın ağalarından birinin hoşuna gitmiş almış. getirmiş koymuş bahçe-ağıl duvarlarından birine. Bizde bu taşı müzeye nasıl taşıyabiliriz diye keşif yapmaya gittik. eflanim.net. Ev sahibinin tavırlarından bu tarihi taşın müzeye koyulup tüm insanların görüp incelemesi, yerine ağılının bir köşesinde durmasının onun için daha önemli olduğu intibaını aldım. Umarım ikna edilir.
(Şuan Bu Taş Kastamonu Arkeoloji Müzesindedir.)
Basından takip edebildiğim kadarıyla, Kastamonu kültür turizmi içerisinde 2007 yılında arkeolojiye çok önem vermeye başladı. eflanim.net. Taşköprü Pompeiopolis ve Devrekâni Kınık arkeolojik alanları bilimsel kazılarla ortaya çıkartılırken, yakın gelecek içinde restorasyonları yapılarak birer açık hava müzesi haline dönüştürülmesi düşünülmektedir. Meyre Mabedi’nin Bölge turizmine kazandırılması ise ilimiz için geleceğe dair en güzel arkeolojik projelerden biri olarak görülmektedir..
Gelecekte neden bir Sart, Magnesia, ya da Efes gibi ilgi çeken bir açık hava müzemiz olmasın. Artık turizmde hedef kültür turizmi yapan turistler. Gereken yatırımlar, tanıtımlar yapılırsa, hem yöre insanı kalkınır, hem Kastamonu’nun tanıtımına büyük katkısı olur.
Yazar: Cebrail KELEŞ (31.10.2007) Kaynak; www.kastamonupostasi.com