SOĞUCAK (DENDEK) KÖYÜ
Eski adı Dendek olan Sogucak köyü , Eflani’nin 15 km kuzeyinde Ova bölgesinde yer almaktadır. Eflani’ye nazaran daha sıcak bir iklime sahip olan Sogucak köyü, Dendek , Gavutoglu Ekmekçioglu, Çaloglu,Cücey ve Türbeli (Makmara ) olmak üzere 6 mahalleden oluşmakta olup ,bu 6 mahallenin yer aldıgı geniş bir yörenin adıdır .Genel olarak ormanlık ve engebeli bir arazi üzerinde bulunan Sogucak köyü ,58 hane açık, 17 hane kapalı olmak üzere toplam 75hane civarındadır .
Dendek, Çaloglu,Ekmekçioglu ve Gavutoglu mahalleleri ,Ova grup yolunun Seferler, Başören ,Yerlikıran istikametinde yer alırken ,Öte Cücey Beri Cücey olarak iki parça olan Cücey ve Türbeli mahalleleri Bakırcılar grup yolu üzerinde yer almaktadırlar.
Diger adı Sarıosmanogulları olan Dendek Mahallesi, 5 hane kapalı, 17 hane açık olmak üzere toplam 22 hane civarındadır.
Güneyde Yerlikıran ile kuzeyde Sandık kayalıgı arasında ki bogazda, güneye meyilli bir arazi üzerinde kurulu olan Dendek’te kodrolu bir Camii vardır. Meyve bahçeleri içindeki evler genelde ahşaptır. Kutluören-Baglıca yolu kenarında olan Dendek Mahallesi, güneyde Kayaaltı , kuzeyde Eyüpler dagı ile çevrilidir. Dendek Mahallesinin güney batı karşısında Gavutoglu ve Ekmekçioglu mahalleleri yer almaktadır.
Yerli kıran yolunun Kayaaltı mevkiinden batıya ayrılan yoldan ulaşılan Gavutoglu ve Ekmekçioglu mahalleleri, kez kayanın kuzeye bakan yüzünde etrafı ormanlarla çevrili bir arazi üzerinde kuruludurlar.Kodrolu bir Camii olan,8 hane açık,4 hane kapalı olmak üzere,12 haneden oluşan Gavutoglu mahallesi, Dendek ve Çaloglu mahalleleri ile karşı karşıya iken, Gavutoglu’nun 1km batısında yer olan, 8 hane açık,3 hane kapalı olmak üzere 11 haneden oluşan Ekmekçioglu mahallesi, ise Kutluören köyünü mahalleleri ile karşı karşıyadır.Çaloglu ise Gaze yolunun batısında,5 haneli bir mahalledir.
Cücey mahallesi güneyde Meşebaşı Ahlatça, batıda Eyüpler ,güneydoğu da, çaTal oluk ormanı içinde,Bakırcılar yolu kenarında, açık 8 haneden oluşan Cücey (Sofuoglu) düz bir arazi üzerinde iken, buranın 500 metre batısında yer alan Öte Cücey ise, 10 hane açık olup, 2 hane kapalı olmak üzere 12 hanedir. Kuzeyde Kayabaşı, Kayalık sırtın, güneye meyilli yüzünde taşlık bir alanda kurulu olan Cücey mahallesinde 1999 da yapılan kodrolu bir Cami bulunmaktadır. Güneyde, Kızılargun ormanlıgı ,kuzeyde Kokurdan, doguda, Kol ve Devret gibi yeşil ve düz çayırlarla çevrili olan mahallenin dogu tarafları, oldukça geniş bir arazi olan Kadı Ovası düzlügü olup hayvan gezegidir. Ramazan Çalışkan Mahallenin 500 metre kuzeyindeki Kokurdan çayırı meyve ağaçlarının yer aldıgı çimenlik, bir yer olup bir yayladır. Çevreden akan yagmur suları, düzlügün ortasında bir delikten yer altına girer ve kaybolur
Bayramlar:Bakırcıların Panoglu ile birlikte kutlarlar ve mevlid, cenaze gibi cemiyetlerden hiç geri kalmazlar .Bilakis bu yörede bulunan, Çamyurt, Bakırcıkar,Çelebeoglu, Heslemoglu, Cücey,Türbeli mahalle, Karabacak halkı ile diğerleri yürüme yarım 1saat ile 3 saat arasında değişen mesafelerde olsalarda, cenaze, mevlid vs. gibi cemiyetlere mutlak iştirak ederler ve bu öteden beri gelen bir alışkanlıktır. Halkı çok cana yakın ve sıcakkanlı insanlardır.
Ayrıca kış boyu Cami odasında oturup sohbet ederler. Cücey mahallesinde,düğünün ardından 3 gecelik ziyaretine gelen damada, köyün gençleri, Çan takarak oyun kurarlar.
Cücey mahallesinin 1km kuzeyinde, Bakırcılar yolu bir tepe üzerinde yer alan, Türbeli mahalle,halk arasında Makmara olarak bilinir. 4 hane olup 3 hane açık vaziyettedir.
Adların kaynagı ve tarihçe…
Sogucak Köyü ve havalisinin tarihçesi eskilere dayanmaktadır. Sogucak köyü, Kaya mezarları,höyük ve tümüslerin eski yerleşim alanlarının yogun oldugu, Kutluören ve Gaze bölgesine yakın olduğu için bu havalide bulunmuş olan medeniyetler ile ilişkilidir. Sogucak Köyünde eski medeniyetlere ait yerleşim yerleri, höyük, bina temelleri,kerpiçten ev eşyaları olmakla birlikte, bunlardan en belirgin olan,halkın Sandık kaya dediği ,Dendek Kayasındaki Kaya mezarıdır. Sabit bir kayaya oyulmuş olan Kaya mezarı’nın içinde bir ölü sediri olduğu söylenmektedir. Kutluören’deki kaya mezarlarından farklı olan bu kaya mezarının üstünde halkın ters dokuz dediği şey, aslında kaya mezarları alındıgı yada mezar çelengidir. Mezar muhtemelen Roma dönemine aittir.Nitekim,Dendek,Gavutoglu ve civarında yaptığım incelemede, bu yörede,Hitit,Roma,Bizans ve eski Türklere ait yer adları ,yerleşim yerleri, Ören ve harabelerden yörenin bir dönem,büyük bir kasaba oldugu kanaatine varmak zor olmamıştır.
Zira,Kutluören ile Dendek arasında olan ve her iki tarafa da yakın noktada bulunan Gaze adı ise halkın ifadesine göre, “gaziler yattığı için bu adı almıştır.Zira Gaze adı,Gazilerden almış olsa idi,Osmanlı belgelerinde, “Gazye” degilde Gazi olarak geçmesi gerekirdi. Nitekim salnamelerde,Gazye olarak geçmektedir.
Gaze adı yüksek bir ihtimalle, Hitit belgelerinde anılan bir kent olan Gazziura’nın “Gazzi” sözcügünden gelmedir. Hitit dilinde “Gazzi”sözcügü,testi anlamında, sonundaki “ura” sözcügü, hem Luwi hemde Hitit dilinde,”büyük,koca” anlamında olup Kocatesti manasına geliyordu. 603 Bu durum, milattan önce 1380 li yıllarda(3385 yıl önce) Hitit yazılarında adı geçen ve Eflani havalisinde olduğu bilinen Hulana kentinin bu yörede olabileceği ihtimalini kuvvetlendirmektedir.
Günümüze kadar ayakta kalan tarihi kalıntılar ise,Roma, Bizans ve Türkler dönemi ile ilgilidir.
1071 Malazgirt harbinden sonra, başlayan Türk yerleşmesi sürecinde Eflani ve havalisindeki gelişmeler pek aydınlık değildir.
Ancak, Gavutoğlu mahallesinin güneybatısındaki bugün ormanlar içinde kalmış ve her tarafı defineciler tarafından kazılarak talan edilmiş olan yerin adının halk arasında Ürüs olması,buranın bir Türk köyü olduğunu akla getirmektedir. Nitekim milattan önce 1200 lü yıllarda yaşadığı bilinen Oğuz Han destanında adı geçen Ürüs Bey, Oguz Han’a tâbi olmayan Urum Kağan adındaki bir Türk beyinin kardeşidir.604 ayrıcA Dendek te ki Çeğil yada Çiğil adı da bunun gibidir. Çünkü,Türklerin ilk atası olan Türk Han yahut Ebülce Han’ın dört oğlundan birinin adı da Çiğil’dir. 605 Bu isimler eski Türklerde bey ve boy isimleridir. Bu duruma göre,bu isimler Türklerden kalmıştır. Bilindiği gibi Bizans devleti ,Anadolu’nun çeşitli yerlerine 1071 savaşından önce , Hıristiyan yada şamanist Türkleri yerleştirmiş ve onların askeri gücünden faydalanmıştı. Kutluören Köyü bölümünde de izah ettiğimiz gibi bu yörede bulunan Tamış, Ürüs ve Çiğil gibi Türkçe bey adları bu dönemden kalmış olmalıdır. Ancak Dendek adı, nereden kaynaklanmaktadır ve ne anlama gelmektedir.? Dendek adı , bu yöreye Ulus’tan geldiklerini söyleyen halkın beraberinde getirdikleri bir ad mıdır? Dendek adının dayanağı olabileceğini söyleyeceğimiz en yakın isim ise Ebu’l Hayr-i Rumi’nin Saltuknamesin’de geçen Pendek bey’dir. Çobanoğullar beyi Hüsameddin Çoban’ın döneminde (1211 …..?) olduğu anlaşılan ve Sarısaltuk adındaki gazi-derviş’in etrafına topladığı müritlerle dağlık yer anlamına gelen ve Eflani’nin de içinde yer aldığı “Kühistan”‘ın fethi bölümünde geçmektedir. Kühistan’ın fethi bölümünde Karadeniz’in kaptanı olduğu anlaşılan Penderk yada Pendek beyden uzunca söz edilmektedir. Saltukname’de “meyer kim ol yakın yirde bir bey vardı. Adına pendek dirlerdi. Karadenüz’ün kapudanu idi. Bir ulu muteber kal’ası vardı. Server (sarı saltuk) dahi andan gemilerle doğru penderk üzerine gittiler. Pertan(Bartın) tarafından çıktılar. Azm idüp yüridiler, kafirlere hucum kıldılar. Kafirler bunlara(Müslüman Türklere) duramayup kaçtılar. Penderk üstüne düştüler(penderk’e sığındılar) ” denmektedir. 606 Bundan, Sarısaltuk Gazi önderliğindeki Türklerin Karadeniz yolu ile Bartın’a kadar geldikleri ve iç bölgelereve Eflani’ye kadar ilerleyerek fetihler yaptıkları anlaşılmaktadır. Adı geçen Penderk’in ise iç bölgelerde kalesi olan bir Rum beyi olduğu açıktır. Penderk adı sonradan bir yörenin adı mı olmuştur? Yoksa gerçekten bir yöre adıdır da buraya yerleşen Türkler bu isim altında mı tanınmışlardır.? Eflani Bilgi Haber Portalı
Nitekim Dendek köyü 1530 yılı muhasebe defterindeki Bolu sancağı haritasında, Tarakl-u borlu(Safranbolu) kazası sınırları içinde bugünkü yer üzerinde yazılı iken, aynı tarihli defterin muhasebe kayıtlarında Ulus kazasına bağlı görünmektedir. Bu duruma göre kesin bir tarih söylemek güç olsa da, Dendek halkının Ulus’tan geldiği anlaşılmaktadır. Yaptığım araştırmada halk’da Ulus’tan geldiklerini söylemişlerdir. Burada akla gelen, Ulus yada Bartın havalisinde eski bir ad olan Pendek bir yöre yada köy adı olup oraya yerleşen Türkmenler bu ismi almışlar ve Ulus’tan buraya gelirken Pendek adını da beraberinde getirmiş olmalıdırlar. Nitekim bugün Ulus ve havalisinde Dendek adında bir köy ve mahalle yoktur. Dendek adının, Karadeniz kaptanı olarak adı geçen Pendek’den kalmış olması muhtemeldir. Dendek halkının bu bölgeye 1530 yıllarında gelerek yerleştikleri anlaşılmaktadır. O tarihte (1530) haritada bu günkü yer üzerinde, kayıtlarda ise Ulus kazasında olması ise, Dendek halkının yöreye yeni geldikleri, idari durumun Ulus’ta olduğu ile açıklanabilir. Dendek 1530 yılı muhasebe kayıtlarında 44 hanedir ve 7 mücerret bulunmaktadır. Hasılı(yıllık gelir) 2504 akçedir.
Muhtarlar;
2019 Yerel Seçim: Mustafa Demir
Nüfus
H.937 M.1530 yılı
Hane : 44 T.nüfus:271
H.1314 M.1897 yılı 608
Hane :26 Nüfus :180
1940 1950 1960 1970
KADIN 130 172 210 215
ERKEK 112 152 196 181
TOPLAM 242 324 406 396
1985 1997 2000
404 285 208
2004 yılı itibari ile açık kayıtlar toplamı:1053
2004 yılı itibari ile kapalı kayıtlar toplamı:348 kişidir.
2012 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımına Göre; Toplam; 171, Erkek; 78, Kadın; 93 Kişi Şeklindedir.
Kaynak: H. Lütfi Ersoy’un hazırlamış olduğu Eflani’nin Tarihi ve Köyleri kitabı